Tawney

God satisfies the snake with air,   Grass to the cows is food and bed, Man's nobler soul is clogged with care,   Struggling to gain his daily bread.

Mādhavānanda

  हिंसाशून्यमयत्नलभ्यमशनं धात्रा मरुत्कल्पितं     व्यालानां पशवस्तृणाङ्कुरभुजस्तुष्टा: स्थलीशायिन: ।   संसारार्णवलङ्घनक्षमधियां वृत्ति: कृता सा नृणां   तामन्वेषयतां प्रयान्ति सततं सर्वे समाप्तिं गुणा: ।।९७।। 97. (If) for serpents (even) air has been provided by the Creator as food obtainable without killing or toiling; (if) beasts are contented with feeding on grass-sprouts and lying on ground; for men (also) with intelligence strong enough to lead across the ocean of transmigratory existence, some such livelihood has been created; and those who seek this have all their guṇas invariably brought to their final dissolution. [When the guṇas—sattva, rajas, and tamas—are finally reduced to the inactivity of equipoise, the yogī reaches beyond māyā. The last line may also be interpreted differently—‘But in rummaging for it all one’s virtues are apt to come to an end.’]

Telang

verse

Text (not proofread)

हिंसाशून्यमयत्नलभ्यमशनं धात्रा मरुत्कल्पितं

व्यालानां पशवस्तृणाङ्कुरभुजः सृष्टाः स्थलीशायिनः |

संसारार्णवलङ्घनक्षमधियां वृत्तिः कृता सा नृणां

यामन्वेषयतां प्रयान्ति सततं सर्वे समाप्ति गुणाः ॥ १० ॥

footnote

Text (not proofread)

X. ( a ) भात्रा मरुत्कल्पितम् ; वायुः कृतो वैधसा . K. Bo . ( orig Bo.n. ) त .

म् ; ० सी . A. B. ( 6 ) . पशच ; पवन Bon . ° सृ ० ; ० ० . K. Bo . ( orig .

Bo.n. ) ° स्तु ° . N. ( ० ) न ० ; ° ने . B. ( d ) या ; सा ° N. सततम् ; सहसा .

K. Bo . ( orig . Bon ) ..

endnote

Text (not proofread)

St. X. - व्याळानां मरुदशनं कल्पितम् one of the synonymes given

by Amara of f is 77. : = mode of living . Comp . St. 59

infra . समाप्ति = पूर्णता , नाश . Rámarshi , who adds यामंन्नासनशयन 100

बासादिवृत्ति प्राप्तुमितस्तती नीचस्थलेषयुद्यच्छमानानां न कश्चिदपि गुणस्तिष्ठनीत्यर्थः-

The word # occurs at Naishadha III . , 118 where too the com

mentator renders it by ar . The meaning is that there is no

scope for the exercise of one's merits , all the energies being

absorbed in the t struggle for existence . ' The Stanza occurs also

at p . 302 of the Kavyasangraha . - S'árdúlavikridita .

Gopinath1914

Text (not proofread)

Gopinath1896

Text (not proofread)

Kosambi

verse

Text (not proofread)

हिंसाशून्यमयत्नलभ्यमशनं धात्रा मरुत् कल्पितं

व्यालानां पशवस् तृणाङ्कुरभुजः सृष्टाः स्थलीशायिनः ।

संसारार्णवलङ्घनक्षमधियां वृत्तिः कृता सा नृणां

यामन्वेषयतां प्रयान्ति सततं सर्वे समाप्ति गुणाः ॥ ३५२ ॥

footnote

Text (not proofread)

352 { V } Om . in W. Missing in Yr . “ ) Y1 . 2. 1–5 T2 . 3 ° लब्धम् ; Y3 लाभम्

( for ' लभ्यम् ) . F2 Y3 कल्पितो . 6 ) G 1 M 3 इतरे ( for पशवस् ) . Aa Eo . st Y2.3 Ms

स्पृष्टाः ; D पुष्टाः ; J Y 4 , 6.3 T G + तुष्टाः ; Ms स्वस्था : ( for सृष्टाः ) . " ) Y3 लंघने . Y1

स्थिरधियां ; M1 - क्षमधिया . Jat वृतिं ; J20 वृत्तः ; T2.3 युक्तिः ( for वृत्तिः ) . – 4 ) J1.8

यावन्वेषयतां ; Y.6.8 T1 G1 तामन्वेषयतां • Est at F1 Y3 G2 प्रयाति . CY3 सहसा ( for

सततं ) . G1 गताः ( for गुणाः ) .

BIS . 5437 ( 2460 ) Bhartr . ed . Bohl . 3. 98. Haeb , 94 lith ed . II . 10. Santi .

śataka 1. 13 ( Haeb . 412 ) . Kävyakal . and Kävyas . 23 ; SRB . p . 97. 13 ( Bh . ) ;

SBH . 3139 ( Bh . ) ; SHVf la , 2 ( Bh . ) ; SU . 1052 ; SSD . 4 , f , 2