क्षान्तं न क्षमया गृहोचितसुखं त्यक्तं न संतोषत :
सोढा दुःसहशीतवाततपना : क्लेशान्न ततै तपः ।
ध्यातं वित्तमहर्निशं नियमितप्राणैर्न शम्भोः पद
तत्तत्कर्म कृतं यदेव मुनिभिस्तैस्तैः फलैर्वञ्चिताः ॥ १३ ॥
XIII . ( a ) सु ° ; मु ° B. ( 6 ) ° ढा ; ° डी . B. शीतवात , वातशीत B. ° नाः ;
न . A. B. P. N. Bon . नः R. ' शान ; शो न B. ' शा न . A. P.B. N.
Bo.n. ( c ) वि .० ; चि ° B. ( 2 ) य ° ; त ° C. M. ° ता :; ° तम् . B. ° तः . C. A.
St. XIII . - The commentary on this is very involved and un
intelligible . It runs this गृहे यदुचितं भोजनादिसुखं तत्क्षमया न क्षान्तं किंतु
रोगादिपरवशेन संतोषादळंबुद्धया व्यक्तमपि न शीतादयः सोढा : तपनोग्नि : दारिद्र्यभावेन
देशान् शास्त्रीयं तु तपः ययादिरूपं तु न तप्तं तत्तन्कर्म तादृशं तादृशं कर्म कृतं
तत्तफलैः तेषां तेषां कर्मणां फलैर्मुनिभिः कर्मोपदेष्टभिः तर्जत् एव निश्चितं वञ्चितं
ध्वीकृतमिस्यर्थ : The first line may be translated as follows : “ We
pardoned [ injuries ] but not through forgiveness ; we abandoned
the pleasures suited to a home , but not through contentedness . " ;
{
the idea being that the former was the result of inability
to revenge and the latter of inability to get the plea
sures in question , in neither case was there the exercise of
self - abnegation . In the second line ° न वेशा न is a better reading
than ° ना : केशान . नियमितप्राण - Ramarshi says प्राणा : वासा इन्द्रियाणि वा
for the latter of which no authority is given . The former
meaning is quite appropriate . Comp . Vikramorvashf opening
Stanza and Raghuvans'a VIII . , 19. The last line may be thus
rendered " we have performed exactly those various actions
which are performed by the sages , but we have not obtained
their various fruits . " Râmarshi renders : by far : add
ing 757. Rightly ; compare Naishadha I. , 127
and Raghu VII , 8 with Mallinâtha's comment . This Stanza oc
curs also at p . 302 of the Kavyasangraha . - S'árdúlavikrídita .
क्षान्तं न क्षमया गृहोचितसुखं त्यक्तं न संतोषतः
सोढा दुःसहशीतवाततपनक्लेशा न तप्तं तपः ।
ध्यातं वित्तमहर्निशं नियमितप्राणैर्न शंभोः पदं
तत् तत् कर्म कृतं यदेव मुनिभिस् तैस् तैः फलैर्वञ्चिताः ॥ २३६ ॥
236 V. Om . in W. a ) H3e I ( orig . ) G1 संतोषित :. 6 ) X 2 सोढुं ( for
सोढा ) . D ' शीतलाश्च ; J1.3 ° वातशीत- ( for ' शीतवात- ) . D -पवनाः ; Eot -पवनात् ; Ea
( and Ec ) तपनाः ; Est -तपनात् ; J1 -पवनः ; X - पवन- ( for- तपन - ) . D E -क्केशान् ; X क्लेशैर् ;
G 1 - क्षोभा ; M3 -क्लेशं ( for -क्लेश ( ) . J3 ततः ( for तपः ) . c ) E3 ध्यानं . 1D Eo . 3.4 F2
चित्तम् ; G1 नित्यम् ( for वित्तम् ) . 43CX नियमितैः ; 112.2.3.1 ( orig . ) . se Ja नियमतः ;
E1 ( by corr . . ) ) . . st st Ji J1 नियमितः नियमितः ; ; G2t निशमित J3 प्राप्तं न विष्णोः पदं . C ) ( d ) A3 यद्यत्कर्म
कृतं ; B1 तत्कर्म क्रियते ; J यत्तत्कर्म कृतं . A3 Eo . 2.5 J तदेव . C वञ्चितान् ; FI X X वञ्चितः ;
Y1 वाञ्छिताः .
BIS , 2015 ( 784 ) Bhartr . Schiefner and Weber . p . 23. lith , ed . II . 3. 13 ; Sp .
4153 ( Bh . ) ; SRB . p . 374 . 219 ( Bh . ) ; SBH 3178 ; SDK 5 53. 1 ( p . 312 , Bh . ) ;
Santis . 1.9 ; SU . 1035 ( Bilhana ? ) ; SSD . 2. f . 141b , 4. f . 6b ; JSV . 296. 5 .