Bhartṛhari K167

Tawney

            
            Why suffer endless woes in vain 
            
            The favour of the great to gain? 
            
            Let false ambition's longings cease,
            
            Learn to possess thy soul in peace, 
            
            And thou hast won the wishing-cap 
            
            That pours earth's treasures in thy lap.

Mādhavānanda

            
              परेषां चेतांसि प्रतिदिवसमाराध्य बहुधा
            
                प्रसादं किं नेतुं विशसि हृदय क्लेशकलितम् ।
            
              प्रसन्ने त्वय्यन्त: स्वयमुदितचिन्तामणिगणो
            
                विविक्त: संकल्प: किमभिलषितं पुष्यति न ते ।।६१।।
            
            61. Why, O heart, dost thou set thyself on winning good graces, so hard to secure, by daily propitiating other men’s minds in various ways? When, being serene inwardly and free from society, thou hast gems of thought rising up of themselves (i.e., when desires do not induce your thinking), what objects mere wish (even) would not bring to thee?
            
            [The idea would come out more clearly, if we read, as many have done, क्लेशकलिलं and चिन्तामणिगुण:; the first expression would then mean ‘a (chaotic) mass of troubles’ instead of ‘hard to secure’, and the verb विशसि would have its primary sense of ‘entering into’. स्वयमुदितचिन्तामणिगुण: would then mean ‘having the virtue of a philosopher’s stone developed of itself in thee’—i.e., प्राप्ति:, one of the eight yogic powers. विविक्त: we prefer to render as ‘free from the company of others’—a state opposed to what is implied when we have to depend on others for gratifying our desires.]

Telang

verse

Text (not proofread)

परेषां चेतांसि प्रतिदिवसमाराध्य बहु हा

प्रसादं किं नेतुं विशसि हृदय क्लेशकलितम् । 1

प्रसन्ने त्वय्यन्तः स्वयमुदितचिन्तामणिगुणे

विमुक्तः संकल्पः किमभिलषितं पुष्यति न ते ॥ ३४ ॥

footnote

Text (not proofread)

XXXIV . ( a ) ● वसमाराध्य ; नि क्षमायम्य . ( ? ) B. हा ; वा . A. T. K. Bo .

G.P.R. N. वाहा . M. ( 6 ) ° दम् 3 ° दे T. विश ° ; यह ° B. ० य ; ० ये .

C. omitted in G. ० यम् . B. कळितम् ; कलिलम् , A. R. P. Bo.n. विफलम् .

T. ° मफलम् . K. विकलम . G. ( c ) ● व्यम्तः ; ० य्येव . A. Bo.n. गुणे ; मणी . A.

गणो . N. Bo.n. ( d ) ° मु ० ; ° वि ० A .. T. K. Bo . G. N. वे . Bo.n.

० क्त : ; ° क्त . K. क . Bo.n. लः ; ले . K. “ गम् . G. पु ° ; तु ० A. ते ; स . A.

endnote

Text (not proofread)

St. XXXIV . might mean , but this requires a

straining . कलिज would seem to be the better reading . चिन्तामणि =

the jewel which gives its possessor what he desires . =

the workings of the mind as in मनः संभोगेभ्यः गृहयति न संकल्पविरतम्

( Chandakaus'ika p . 27 ) or IAHN = HTAİ € ¶KN fata : & c .

( Bhagavadgîtâ VI . , 24 ) on which S'ankara says : QHÙ † î¶Ì

which shows why I should be abandoned . - S'ikhariņi .

Gopinath1914

Text (not proofread)

Gopinath1896

Text (not proofread)

Kosambi

verse

Text (not proofread)

परेषां चेतांसि प्रतिदिवसमाराध्य बहुधा

प्रसादं किं नेतुं विशसि हृदय क्लेशकलिलम् ।

प्रसन्ने त्वय्यन्तः स्वयमुदितचिन्तामणिगुणे

विमुक्तेः संकल्पः किमभिलषितं पुष्यति न ते ॥ १६७ ॥

footnote

Text (not proofread)

167 ) a A विधिवत् 202 ( and Ec ) बहु हा ; Est बहुधा हा ; Fa च मुधा ; F ‡ ( m.v.

as in text ) विधिना ( for बहुधा ) . Js दिवसमारा बहुविधा . - ) F3 किंचिन्नेतुं . Aot Xat

विशशि ; D1 दिशसि ; F3 विशदयसि ; F + ( m.v. as in text ) विशति ; M M + वहसि ( for विशंसि ) .

B2 D F1.5 I ( orig . ) Y1B हृदये ; Eo . 2 W3 Y3 हृदयं . D -कलिले ; EF4 H3 ] Ji Y 8 : T -कलितं ;

F2 - किलिलं ; W 1.20.3.10 - विफलं ; Wat + t Yin.7 G4 -विकलं ; M3 -सलिलं . - " ) CF2.5

त्वय्येव ; G1 M. 1. 2 त्वथ्यर्थे . G 3t M1 - 3 उचित - ( fo1 ' उदित ) . A2 I ( orig . ) Xit Y2 -गणे ;

C - गुणैर् ; F2 - मणौ ; F3.6 I ( by corr . ) J2 W1 Y1.3M 4.5 गुणो ; J1.3 X2t_Y ± -4 T G

M1 - 8 -गणो ( ( for गुणे ) . B यदाढ्यानाम द्रविणमदनिःसंज्ञमनसां [ apparently from the

next sloka ] . — d ± ) A ( A1 by corr . ) विमुक्ते ; B C F12 J S विविक्तः ( G2ce विचित्तः ; G +

विभक्तः ) ; D E0.2 . ± 5 F + m.v . H विमुक्तः ; F3-5 विवेकः ( for विमुक्तेः ) . [ E3 com . विमुक्तेः

- मोक्षस्य संकल्प : ] . A संकल्पे ; F3 W2 संकल्पं ; It संकल्पात् . A2 H3t ° लखितं ; F3

' लिखितं ; G2t ' लष्यति ( for ' लषितं ) . 11 पुष्यति न तैः ; J3 पोष्यति न ते ; Y2 पुण्यतनुते ; Yo

Get पुष्यतु न ते .

B1S . 3975 ( 1726 ) Bhartr ed . Bohl . 3. 62. Haeb . 60. līth ed . I. 51 , II . 32 .

Subhāsh . 312 ; SRB . p . 368. 45 ( Samkuka ) ; SBH , 534 ( Śamkuka ) and 3410 ;

SSD . 4. f . 31a .