ततो रावणनीतायास्सीतायाश्शत्रुकर्शनः
इयेष पदमन्वेष्टुं चारणाचरिते पथि
दुष्करं निष्प्रतिद्वन्द्वं चिकीर्षन्कर्म वानरः
समुदग्रशीरोग्रीवो गवां पतिरिवाऽऽबभौ
अथ वैडूर्यवर्णेषु शाद्वलेषु महाबलः
धीरस्सलिलकल्पेषु विचचार यथासुखम्
द्विजान् वित्रासयन् धीमानुरसा पादपान् हरन्
मृगांश्च सुबहून्निघ्नन् प्रवृद्ध इव केसरी
नीललोहितमाञ्जिष्ठपत्रवर्णैस्सितासितैः
स्वभावविहितैश्चित्रैर्धातुभिः समलङ्कृतम्
कामरूपिभिराविष्टमभीक्ष्णं सपरिच्छदैः
यक्षकिन्नरगन्धर्वैर्देवकल्पैश्च पन्नगैः
स तस्य गिरिवर्यस्य तले नागवरायुते
तिष्ठते कपिवरस्तस्य ह्रदे नाग इवाबभौ
स सूर्याय महेन्द्राय पवनाय स्वयम्भुवे
भूतेभ्यश्चाञ्जलिं कृत्वा चकार गमने मतिम्
अञ्जलिं प्राङ्मुखः कृत्वा पवनायात्मयोनये
ततोऽभिववृधे गन्तुं दक्षिणो दक्षिणां दिशम्
प्लवङ्गप्रवरैर्दृष्टः प्लवने कृतनिश्चयः
ववृधे रामवृद्ध्यर्थं समुद्र इव पर्वसु
निष्प्रमाणशरीरस्सन् लिलङ्घयिषुरर्णवम्
बाहुभ्यां पीडयामास चरणाभ्यां च पर्वतम्
स चचालाचलश्चापि मुहूर्तं कपिपीडितः
तरूणां पुष्पिताग्राणां सर्वं पुष्पमशातयत्
तेन पादपमुक्तेन पुष्पौघेण सुगन्धिना
सर्वतः संवृतश्शैलो बभौ पुष्पमयो यथा
तेन चोत्तमवीर्येण पीड्यमानस्स पर्वतः
सलिलं सम्प्रसुस्राव मदं मत्त इव द्विपः
पीड्यमानस्तु बलिना महेन्द्रस्तेन पर्वतः
रीतिर्निर्वर्तयामास कगाञ्चनाञ्जनराजतीः
मुमोच च शिलाश्शैलो विशालास्समनश्शिलाः
मध्यमेनार्चिषा जुष्टो धूमराजीरिवानलः
गिरिणा पीड्यमानेन पीड्यमानानि सर्वतः
गुहाविष्टानि भूतानि विनेदुर्विकृतैस्स्वरैः
स महासत्त्वसन्नादश्शैलपीडानिमित्तजः
पृथिवीं पूरयामास दिशश्चोपवनानि च
शिरोभिः पृथुभिस्सर्पा व्यक्तस्वस्तिकलक्षणैः
वमन्तः पावकं घोरं ददंशुर्दशनैश्शिलाः
तास्तदा सविषैर्दष्टाः कुपितैस्तैर्महाशिलाः
जज्वलुः पावकोद्दीप्ता बिभिदुश्च सहस्रधा
यानि चौषधजालानि तस्मिन् जातानि पर्वते
विषघ्नान्यपि नागानां न शकुश्शमितुं विषम्
भिद्यतेऽयं गिरिर्भूतैरिति मत्वा तपस्विनः
पानभूमिगतं हित्वा हैममासवभाजनम्
पात्राणि च महार्हाणि करकांश्च हिरण्मयान्
लेह्यानुच्चावचान् भक्ष्यान् मांसानि विविधानि च
आर्षभाणि च चर्माणि खड्गांश्च कनकत्सरून्
कृतकण्ठगुणाः क्षीबा रक्तमाल्यानुलेपनाः
रक्ताक्षाः पुष्कराक्षाश्च गगनं प्रतिपेदिरे
हारनूपुरकेयूरपारिहार्यधराः स्त्रियः
विस्मितास्सस्मितास्तस्थुराकाशे रमणैस्सह
दर्शयन्तो महाविद्यां विद्याधरमहर्षयः
सहितास्तस्थुराकाशे वीक्षां चक्रुश्च पर्वतम्
शुश्रुवुश्च तदा शब्दमृषीणां भावितात्मानम्
चारणानां च सिद्धानां स्थितानां विमलेऽम्बरे
एष पर्वतसङ्काशो हनूमान् मारुतात्मजः
तितीर्षति महावेगस्समुद्रं मकरालयम्
रामार्थं वानरार्थं च चिकार्षन् कर्म दुष्करम्
समुद्रस्य परं पारं दुष्प्रापं प्राप्तुमिच्छति
इति विद्याधराः श्रुत्वा वचस्तेषां महात्मनाम्
तमप्रमेयं ददृशुः पर्वते वानरर्षभम्
दुधुवे च स रोमाणि चकम्पे चाचलोपमः
ननाद सुमहानादं सुमहानिव तोयदः
आनुपूर्व्येण वृत्तं च लाङ्गूलं रोमभिश्चितम्
उत्पतिष्यन् विचिक्षेप पक्षिराज इवोरगम्
तस्य लाङ्गूलमाविद्धमात्तवेगस्य पृष्ठतः
ददृशे गरुडेनेव ह्रियमाणो महोरगः
बाहू संस्तम्भयामास महापरिघसन्निभौ
ससाद च कपिः कट्यां चरणौ सञ्चुकोच च
संहृत्य च भुजौ श्रीमान् तथैव च शिरोधराम्
तेजस्सत्त्वं तथा वीर्यमाविवेश स वीर्यवान्
मार्गमालोकयन् दूरादूर्ध्वं प्रणिहितेक्षणः
रुरोध हृदये प्राणानाकाशमवलोकयन्
निकुञ्च्य कर्णौ हनुमानुत्पतिष्यन् महाबलः
वानरान् वानरश्रेष्ठ इदं वचनमब्रवीत्
यथा राघवनिर्मुक्तश्शरः श्वसनविक्रमः
गच्छेत्तद्वद्गमिष्यामि लङ्कां रावणपालिताम्
नहि द्रक्ष्यामि यदि तां लङ्कायां जनकात्मजाम्
अनेनैव हि वेगेन गमिष्यामि सुरालयम्
यदि वा त्रिदिवे सीतां न द्रक्ष्याम्यकृतश्रमः
बद्ध्वा राक्षसराजानमानयिष्यामि रावणम्
सर्वथा कृकार्योऽहमेष्यामि सह सीतया
आनयिष्यामि वा लङ्कां समुत्पाट्य सरावणाम्
एवमुक्त्वा तु हनुमान् वानरान् वानरोत्तमः
उत्पपाताथ वेगेन वेगवानविचारयन्
सुपर्णमिव चात्मानं मेने स कपिकुञ्जरः
समुत्पतति तस्मिंस्तु वेगात्ते नगरोहिणः
संहृत्य विटपान् सर्वान् समुत्पेतुस्समन्ततः
स मत्तकोयष्टिभकान् पादपान् पुष्पशालिनः
उद्वहन्नूरुवेगेन जगाम विमलेऽम्बरे
उरुवेगोद्धता वृक्षा मुहूर्तं कपिमन्वयुः
प्रस्थितं दीर्घमध्वानं स्वबन्धुमिव बान्धवाः
तमूरुवेगोन्मथितास्सालाश्चान्ये नगोत्तमाः
अनुजग्मुर्हनूमन्तं सैन्या इव महीपतिम्
सुपुष्पिताग्रैर्बहुभिः पादपैरन्वितः कपिः
हनुमान् पर्वताकारो बभूवाद्भुतदर्शनः
सारवन्तोऽथ ये वृक्षा न्यमज्जन् लवणाम्भसि
भयादिव महेन्द्रस्य पर्वता वरुणालये
स नानाकुसुमैः कीर्णः कपिस्साङ्कुरकोरकैः
शुशुभे मेघसङ्काशः खद्योतैरिव पर्वतः
विमुक्तास्तस्य वेगेन मुक्त्वा पुष्पाणि ते द्रुमाः
अवशीर्यन्त सलिले निवृत्ताः सुहृदो यथा
लघुत्वेनोपन्नं तद्विचित्रं सागरेऽपतत्
द्रुमाणां विविधं पुष्पं कपिवायुसमीरितम्
ताराचितमिवाकाशं प्रबभौ स महार्णवः
पुष्पौघेणानुबद्धेन नानावर्णेन वानरः
बभौ मेघ इवाकाशे विद्युद्गणविभूषितः
तस्य वेगसमाधूतैः पुष्पैस्तोयमदृश्यत
ताराभिरभिरामाभिरुदिताभिरिवाम्बरम्
तस्याम्बरगतौ बाहू ददृशाते प्रसारितौ
पर्वताग्राद्विनिष्क्रान्तौ पञ्चास्याविव पन्नगौ
पिबन्निव बभौ चापि सोर्मिजालं महर्णवम्
पिपासुरिव चाकाशं ददृशे स महाकपिः
तस्य विद्युत्प्रभाकारे वायुमार्गानुसारिणः
नयने विप्रकाशेते पर्वतस्ताविवानलौ
पिङ्गे पिङ्गाक्षमुख्यस्य बृहती परिमण्डले
चक्षुषी संप्रकाशेते चन्द्रसूर्याविवोदितौ
मुखं नासिकया तस्य ताम्रया ताम्रमाबभौ
सन्ध्यया समभिस्पृष्टं यथा तत्सूर्यमण्डलम्
लाङ्गूलं च समाविद्धं प्लवमानस्य शोभते
अम्बरे वायुपुत्रस्य शक्रध्वज इवोच्छ्रितः
लाङ्गूलचक्रेण महान् शुक्लदंष्ट्रोऽनिलात्मजः
व्यरोचतमाहाप्राज्ञः परिवेषीव भास्करः
स्फिग्देशेनाभिताम्रेण रराज स महाकपिः
महता दारितेनेव गिरिर्गैरिकधातुना
तस्य वानरसिंहस्य प्लवमानस्य सागरम्
कक्षान्तरगतो वायुर्जीमूत इव गर्जति
खे यथा निपतन्त्युल्का ह्युत्तरान्ताद्विनिःसृता
दृश्यते सानुबन्धा च तथा स कपिकुञ्जरः
पतत्पतङ्गसङ्काशो व्यायतः शुशुभे कपिः
प्रवृद्ध इव मातङ्गः कक्ष्यया बद्ध्यमानया
उपरिष्टाच्छरीरेण च्छायया चावगाढया
सागरे मारुताविष्टा नौरिवासीत्तदा कपिः
यं यं देशं सुमुद्रस्य जगाम स महाकपिः
स स तस्योरुवेगेन सोन्माद इव लक्ष्यते
सागरस्योर्मिजालानामुरसा शैलवर्ष्मणाम्
अभिघ्नंस्तु महावेगः पुप्लुवे स महाकपिः
कपिवातश्च बलवान् मेघवातश्च निःसृतः
सागरं भीमनिर्घोषं कम्पयामासतुर्भृशम्
विकर्षन्नूर्मिजालानि बृहन्ति लवणाम्भसि
पुप्लुवे कपिशार्दूलो विकिरन्निव रोदसी
मेरुमन्दरसङ्काशानुद्धतान् स महार्णवे
अतिक्रामन्महावेगस्तरङ्गान् गणयन्निव
तस्य वेगसमुद्धूतं जलं सजलदं तदा
अम्बरस्थं विबभ्राज शारदाभ्रमिवाततम्
तिमिनक्रझषाः कूर्मा दृश्यन्ते विवृतास्तदा
वस्त्रापकर्षणेनेव शरीराणि शरीरिणाम्
प्लवमानं समीक्ष्याथ भुजङ्गाः सागरालयाः
व्योम्नि तं कपिशार्दूलं सुपर्ण इति मेनिरे
दशयोजनविस्तीर्णा त्रिशद्योजनमायता
छाया वानरसिंहस्य जले चारुतराऽभवत्
श्वेताभ्रघनराजीव वायुपुत्रानुगामिनी
तस्य सा शुशुभे छाया वितता लवणाम्भसि
शुशुभे स महातेजा महाकायो महाकपिः
वायुमार्गे निरालम्बे पक्षवानिव पर्वतः
येनासौ याति बलवान् वेगेन कपिकुञ्जरः
तेन मार्गेण सहसा द्रोणाकृत इवार्णवः
आपाते पक्षिसङ्घानां पक्षिराज इव व्रजन्
हनुमान् मेधजालानि प्रकर्षन् मारुतो यथा
पाण्डुरारुणवर्णानि नीलमाञ्जिष्ठकानि च
कपिनाऽऽकृष्यमाणानि महाभ्राणि चकाशिरे
प्रविशन्नभ्रजालानि निष्पतंश्च पुनः पुनः
प्रच्छन्नस्य प्रकाशश्च चन्द्रमा इव लक्ष्यते
प्लवमानं तु तं दृष्ट्वा प्लवङ्गं त्वरितं तदा
ववर्षुः पुष्पवर्षाणि देवगन्धर्वदानवाः
तताप न हि तं सूर्यः प्लवन्तं वानरोत्तमम्
सिषेवे च तदा वायू रामकार्यार्थसिद्धये
ऋषयस्तुष्टुवुश्चैनं प्लवमानं विहायसा
जगुश्च देवगन्धर्वाः प्रशंसन्तो महौजसम्
नागाश्चतुष्टुवुर्यक्षा रक्षांसि विबुधाः खगाः
प्रेक्ष्य सर्वे कपिवरं सहसा विगतक्लमम्
तस्मिन् प्लवगशार्दूले प्लवमाने हनूमति
इक्ष्वाकुकुलमानार्थी चिन्तयामास सागरः
साहाय्यं वानरेन्द्रस्य यदि नाहं हनूमतः
करिष्यामि भविष्यामि सर्ववाच्यो विवक्षताम्
अहमिक्ष्वाकुनाथेन सगरेण विवर्द्धितः
इक्ष्वाकुसचिवश्चायं नावसीदितुमर्हति
तथा मया विधातव्यं विश्रमेत यथा कपिः
शेषं च मयि विश्रान्तस्सुखेनातिपतिष्यति
इति कृत्वा मतिं साध्वीं समुद्रश्छन्नमम्भसि
हिरण्यनाभं मैनाकमुवाच गिरिसत्तमम्
त्वमिहासुरसङ्घानां पातालतलवासिनाम्
देवराज्ञा गिरश्रेष्ठ परिघः सन्निवेशितः
त्वमेषां जातवीर्याणां पुनरेवोत्पतिष्यताम्
पातालस्याप्रमेयस्य द्वारमावृत्य तिष्ठसि
तिर्यगूर्ध्वमधश्चैव शक्तिस्ते शैल वर्द्धितुम्
तस्मात्सञ्चोदयामि त्वामुत्तिष्ठ गिरिसत्तम
स एष कपिशार्दूलस्त्वामुपर्येति वीर्यवान्
हनूमान् रामकार्यार्थं भीमकर्मा खमाप्लुतः
अस्य साह्यं मया कार्यमिक्ष्वाकुकुलवर्तिनः
मम हीक्ष्वाकवः पूज्याः परं पूज्यतमास्तव
कुरु साचिव्यमस्माकं न नः कार्यमतिक्रमेत्
कर्तव्यमकृतं कार्यं सतां मन्युमुदीरयेत्
सलिलादूर्ध्वमुत्तिष्ठ तिष्ठत्वेष कपिस्त्वयि
अस्माकमतिथिश्चैव पूज्यश्च प्लवतां वरः
हनुमांस्त्वयि विश्रान्तस्ततश्शेषं गमिष्यति
काकुत्स्थस्यानृशंस्यं च मैथिल्याश्च विवासनम्
श्रमं च प्लवगेन्द्रस्य समीक्ष्योत्थातुमर्हसि
हिरण्यनाभो मैनाको निशम्य लवणाम्भसः
उत्पपात जलात्तूर्णं महाद्रुमलतायुतः
स सागरजलं भित्त्वा बभूवाभ्युत्थितस्तदा
यथा जलधरं भित्त्वा दीप्तरश्मिर्दिवाकरः
स महात्मा मुहूर्तेन पर्वतस्सलिलावृतः
दर्शयामास शृङ्गाणि सागरेण नियोजितः
शातकुम्भनिभैश्श्रृङ्गैस्सकिन्नरमहोरगैः
आदित्योदयसङ्काशैरालिखद्भिरिवाम्बरम्
तप्तजाम्बूनदैश्शृङ्गैः पर्वतस्य समुत्थितैः
आकाशं शस्त्रसङ्काशमभवत् काञ्चनप्रभम्
जातरूपमयैः शृङ्गैर्भ्राजमानैस्स्वयंप्रभैः
आद्त्यशतसङ्काशस्सोऽभवद्गिरिसत्तमः
तमुत्थितमसङ्गेन हनुमानग्रतः स्थितम्
मध्ये लवणतोयस्य विघ्नोऽयमिति निश्चितः
स तमुच्छ्रितमत्यर्थं महावेगो महाकपिः
उरसा पातयामास जीमूतमिव मारुतः
स तदा पातितस्तेन कपिना पर्वतोत्तमः
बुद्ध्वा तस्य कपेर्वेगं जहर्ष च ननन्द च
प्रीतो हृष्टमना वाक्यमब्रवीत्पर्वतः कपिम्
मानुषं धारयन् रूपमात्मनश्शिखरे स्थितः
दुष्करं कृतवान् कर्म त्वमिदं वानरोत्तम
निपत्य मम श्रृङ्गेषु विश्रमस्व यथासुखम्
राघवस्य कुले जातैरुदधिः परिवर्द्धितः
स त्वां रामहिते युक्तं प्रत्यर्चयति सागरः
कृते च प्रतिकर्तव्यमेष धर्मस्सनातनः
सोऽयं त्वत्प्रतिकारार्थी त्वत्तः सम्मानमर्हति
त्वन्निमित्तमनेनाहं बहुमानात्प्रचोदितः
तिष्ठ त्वं कपिशार्दूल मयि विश्रम्य गम्यताम्
योजनानां शतं चापि कपिरेष समाप्लुतः
तव सानुषु विश्रान्तश्शेषं प्रक्रमतामिति
तदिदं गन्धवत् स्वादु कन्दमूलफलं बहु
तदास्वाद्य हरि श्रेष्ठ विङन्तोऽनुगमिष्यसि
अस्माकमपि सम्बन्धः कपिमुख्य त्वयाऽस्ति वै
प्रख्यातस्त्रिषु लोकेषु महागुणपरिग्रहः
वेगवन्तः प्लवन्तो ये प्लवगा मारुतात्मज
तेषां मुख्यतमं मन्ये त्वामहं कपिकुञ्जर
अतिथिः किल पूजार्हः प्राकृतोऽपि विजानता
धर्मं जिज्ञासमानेन किं पुनस्त्वादृशो महान्
त्वं हि देववरिष्ठस्य मारुतस्य महात्मनः
पुत्रस्तस्यैव वेगेन सदृशः कपिकुञ्जर
पूजिते त्वयि धर्मज्ञ पूजां प्राप्नोति मारुतः
तस्मात्त्वं पूजनीयो मे श्रृणु चाप्यत्र कारणम्
पूर्वं कृतयुगे तात पर्वताः पक्षिणोऽभवन्
ते हि जग्मुर्दिशः सर्वा गरुडानिलवेगिनः
ततस्तेषु प्रयातेषु देवसङ्घाः सहर्षिभिः
भूतानि च भयं जग्मुस्तेषां पतनशङ्कया
ततः क्रुद्धः सहस्राक्षः पर्वतानां शतक्रतुः
पक्षांश्चिच्छेद वज्रेण तत्र तत्र सहस्रशुः
स मामुपगतः क्रुद्धो वज्रमुद्यम्य देवराट्
ततोऽहं सहसा क्षिप्तः श्वसनेन महात्मना
अस्मिँल्लवणतोये च प्रक्षिप्तः प्लवगोत्तम
गुप्तपक्षसमग्रश्च तव पित्राऽभिरक्षितः
ततोऽहं मानयामि त्वां मान्यो हि मम मारुतः
त्वया मे ह्येष सम्बन्धः कपिमुख्य महागुणः
तस्मिन्नेवङ्गते कार्ये सागरस्य ममैव च
प्रीतिं प्रीतमानाः कर्तुं त्वमर्हसि महाकपे
श्रमं मोक्षय पूजां च गृहाण कपिसत्तम
प्रीतिं च बहु मन्यस्व प्रीतोऽस्मि तव दर्शनात्
एवमुक्तः कपिश्रष्ठस्तं नगोत्तममब्रवीत्
त्वरिते कार्यकालो मे अहश्चाप्यतिवर्तते
प्रतिज्ञा च मया दत्ता न स्थातव्यमिहान्तरे
इत्युक्त्वा पाणिना शैलमालभ्य हरिपुङ्गवः
जगामाकाशमाविश्य वीर्यवान् प्रहसन्निव
स पर्वतसमुद्राभ्यां बहुमानादवेक्षितः
पूजितश्चोपपन्नाभिराशीर्भिरनिलात्मजः
अथोर्ध्वं दूरमुत्पत्य हित्वा शैलमहार्णवौ
पितुः पन्थानमास्थाय जगाम विमलेऽम्बरे
भूयश्चोर्ध्वगतिं प्राप्य गिरिं तमवलोकयन्
वायुसूनुर्निरालम्बे जगाम विमलेऽम्परे
तद् द्वितीयं हनुमतो दृष्ट्वा कर्म सुदुष्करम्
प्रशशंसुः सुराः सर्वे सिद्धाश्च परमर्षयः
देवताश्चाभवन् हृष्टास्तत्रस्तास्तस्य कर्मणा
काञ्चनस्य सुनाभस्य सहस्राक्षश्च वासवः
उवाच वचनं धीमान् परितोषात् सगद्गदम्
सुनाभं पर्वतश्रेष्ठं स्वयमेव शचीपतिः
हिरण्यनाभ शैलेन्द्र परितुष्टोऽस्मि ते भृशम्
अभयं ते प्रयच्छामि तिष्ठ सौम्य यथासुखम्
साह्यं कृतं ते सुमहद्विक्रान्तस्य हनूमतः
क्रमतो योजनशतं निर्भयस्य भये सति
रामस्यैष ह दूत्येन याति दाशरथेर्हरिः
सत्क्रियां कुर्वतां तस्य तोषितोऽस्मि दृढं त्वया
ततः प्रहर्षमगमद्विपुलं पर्वतोत्तमः
देवतानां पतिं दृष्ट्वा परितुष्टं शतक्रतुम्
स वै दत्तवरः शैलो बभूवावस्थितस्तदा
हनुमांश्च मुहूर्तेन व्यतिचक्राम सागरम्
ततो देवाः सगन्धर्वाः सिद्धाश्च परमर्षयः
अब्रुवन् सूर्यसङ्काशां सुरसां नागमातरम्
अयं वातात्मजः श्रीमान् प्लवते सागरोपरि
हनुमान्नाम तस्य त्वं मुहूर्तं विघ्नमाचर
राक्षसं रूपमास्थाय सुघोरं पर्वतोपमम्
दंष्ट्रा करालं पिङ्गाक्षं वक्त्रं कृत्वा नभस्समम्
बलमिच्छामहे ज्ञातुं भूयश्चास्य पराक्रमम्
त्वां विजेष्यत्युपायेन विषादं वा गमिष्यति
एवमुक्ता तु सा देवी दैवतैरभिसत्कृता
समुद्रमध्ये सुरसा बिभ्रती राक्षसं वपुः
विकृतं च विरूपं च सर्वस्य च भयावहम्
प्लवमानं हनूमन्तमावृत्येदमुवाच ह
मम भक्ष्यः प्रदिष्टस्त्वमीश्वरैर्वानरर्षभ
अहं त्वां भक्षयिष्यामि प्रविशेदं ममाननम्
एवमुक्तः सुरसया प्राञ्जलिर्वानरर्षभः
प्रहृष्टवदनः श्रीमानिदं वचनमब्रवीत्
रामो दाशरथिर्नाम प्रविष्टो दण्डकावनम्
लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा वैदेह्या चापि भार्यया
अन्यकार्यविषक्तस्य बद्धवैरस्य राक्षसैः
तस्य सीता हृता भार्या रावणेन यशस्विनी
तस्याः सकाशं दूतोऽहं गमिष्ये रामशासनात्
कर्तुमर्हसि रामस्य साह्यं विषयवासिनी
अथवा मैथिलीं दृष्ट्वा रामं चाक्लिष्टकारिणम्
आगमिष्यामि ते वक्त्रं सत्यं प्रतिशृणोमि ते
एवमुक्ता हनुमता सुरसा कामरूपिणी
अब्रवीन्नातिवर्तेन्मां कश्चिदेष वरो मम
दीर्घजिह्वं सुरसया सुघोरं नरकोपमम्
सुसङ्क्षिप्यात्मनः कायं बभूवाङ्गुष्ठमात्रकः
सोऽभिपत्याशु तद्वक्त्रं निष्पत्य च महाजवः
अन्तरिक्षे स्थितः श्रीमानिदं वचनमब्रवीत्
प्रविष्टोऽस्मि हि ते वक्त्रं दाक्षायणि नमोऽस्तु ते
गमिष्ये यत्र वैदेही सत्यश्चासीद्वरस्तव
तं दृष्वा वदनान्मुक्तं चन्द्रं राहुमुखादिव
अब्रवीत्सुरसा देवी स्वेन रूपेण वानरम्
अर्थसिद्ध्यै हरिश्रेष्ठ गच्छ सौम्य यथासुखम्
समानयस्व वैदेहीं राघवेण महात्मना
तत्तृतीयं हनुमतो दृष्ट्वा कर्म सुदुष्करम्
साधु साध्विति भूतानि प्रशशंसुस्तदा हरिम्
स सागरमनाधृष्यमभ्येत्य वरुणालयम्
जगामाकाशमाविश्य वेगेन गरुडोपमः
सेविते वारिधाराभिः पतगैश्च निषेविते
चरिते कैशिकाचार्यैरैरावतनिषेविते
सिंहकुञ्जरशार्दूलपतगोरगवाहनैः
विमानैः संपतद्भिश्च विमलैः समलङ्कृते
वज्राशनिसमाघातैः पावकैरुपशेभिते
कृतपुण्यैर्महाभागैः स्वर्गजिद्भिरलङ्कृतै
वहता हव्यमत्यर्थं सेविते चित्रभानुना
ग्रहनक्षत्रचन्द्रार्कतारागणविभूषिते
महर्षिगणगन्धर्वनागयक्षसमाकुले
विविक्ते विमले विश्वे विश्वावसुनिषेविते
देवराजगजाक्रान्ते चन्द्रसूर्यपथे शिवे
विताने जीवलोकस्य वितते ब्रह्मनिर्मिते
बहुशः सेविते वीरैर्विद्याधरगणैर्वरैः
जगाम वायुमार्गे तु गरुत्मानिव मारुतिः
प्रदृश्यमानस्सर्वत्र हनुमान् मारुतात्मजः
भेजेऽम्बरं निरालम्बं लम्बपक्ष इवाद्रिराट्
प्लवमानं तु तं दृष्ट्वा सिंहिका नाम राक्षसी
मनसा चिन्तयामास प्रवृद्धा कामरूपिणी
अद्य दीर्घस्य कालस्य भविष्याम्यहमाशिता
इदं हि मे महत्सत्त्वं चिरस्य वशमागतम्
इति सञ्चिन्त्य मनसा छायामस्य समाक्षिपत्
छायायां गृह्यमाणायां चिन्तयामास वानरः
समाक्षिप्तोऽस्मि सहसा पङ्गूकृतपराक्रमः
प्रतिलोमेन वातेन महानौरिव सागरे
तिर्यगूर्ध्वमधश्चैव वीक्षमाणस्ततः कपिः
ददर्श स महत्सत्त्वमुत्थितं लवणाम्भसि
तदृष्ट्वा चिन्तयामास मारुतिर्विकृताननम्
कपिराजेन कथितं सत्त्वमद्भुतदर्शनम्
स तां बुद्ध्वाऽर्थतत्त्वेन सिंहिकां मतिमान् कपिः
व्यवर्धत महाकायः प्रावृषीव बलाहकः
तस्य सा कायमुद्वीक्ष्य वर्धमानं महाकपेः
वक्त्रं प्रसारयामास पातालान्तरसन्निभम्
घनराजीव गर्जन्ती वानरं समभिद्रवत्
स ददर्श ततस्तस्या विवृतं सुमहन्मुखम्
कायमात्रं च मेधावी मर्माणि च महाकपिः
स तस्या विवृते वक्त्रे वज्रसंहननः कपिः
सङ्क्षिप्य मुहुरात्मानं निष्पपात महाबलः
आस्ये तस्या निमज्जन्तं ददृशुः सिद्धचारणाः
ग्रस्यमानं यथा चन्द्रं पूर्णं पर्वणि राहुणा
ततस्तस्या नखैस्तीक्ष्णैर्मर्माण्युत्कृत्य वानरः
उत्पपाताथ वेगेन मनस्संपातविक्रमः
तां तु दृष्ट्या च धृत्या च दाक्षिण्येन निपात्य च
स कपिप्रवरो वेदाद्ववृधे पुनरात्मवान्
तां हतां वानरेणाशु पतितां वीक्ष्य सिंहिकाम्
भूतान्याकाशचारीणि तमूचुः प्लवगोत्तमम्
भीममद्य कृतं कर्म महत्सत्त्वं त्वया हतम्
साधयार्थमभिप्रेतमरिष्टं प्लवतां वर
यस्य त्वेतानि चत्वारि वानरेन्द्र चथा तव
धृतिर्दृष्टिर्मतिर्दाक्ष्यं स्वकर्मसु न सीदति
स तैः सम्भावितः पूज्यः प्रतिपन्नप्रयोजनः
जगामाकाशमाविश्य पन्नगाशनवत्कपिः
प्राप्तभूयिष्ठपारस्तु सर्वतः प्रतिलोकयन्
योजनानां शतस्यान्ते वनराजिं ददर्श सः
ददर्श च पतन्नेव विविधद्रुमभूषितम्
द्वीपं शाकामृगश्रेष्ठो मलयोपवनानिच
सागरं सागरानूपं सागरावनूपजान् द्रुमान्
सागरस्य च पत्नीनां मुखान्यपि विलोकयन्
स महामेघसङ्काशं समीक्ष्यात्मानमात्मवान्
निरुन्धन्तमिवाकाशं चकार मतिमान्मतिम्
कायवृद्धिं प्रवेगं च मम दृष्ट्वैव राक्षसाः
मयि कौतूहलं कुर्युरिति मेने महाकपिः
ततः शरीरं सन्त्रिप्य तन्महीधरसन्निभम्
पुनः प्रकृतिमापेदे वीतमोह इवात्मवान्
तद्रूपमतिसङ्क्षिप्य हनुमान् प्रकृतौ स्थितः
त्रीन् क्रमानिव विक्रम्य बलिवीर्यहरो हरिः
स चारुनानाविधरूपधारी परं समासाद्य समुद्रतीरम्
परैरशक्यः प्रतिपन्नरूपः समीक्षितात्मा समवेक्षितार्थः
ततस्स लम्बस्य गिरेस्समृद्धे विचित्रकूटे निपपात कूटे
सकेतकोद्दालकनालिकेरे महाद्रिकूटप्रतिमो महात्मा
ततस्तु संप्राप्य समुद्रतीरं समीक्ष्य लङ्कां गिरिवर्यमूर्ध्नि
कपिस्तु तस्मिन्निपपात पर्वते विधूय रूपं व्यथयन्मगद्विजान्
स सागरं दानवपन्नगायुतं बलेन विक्रम्य महोर्मिमालिनम्
निपत्य तीरे च महोदधेस्तदा ददर्श लङ्काममरावतीमिव