सह ताराङ्गदाभ्यां तु सङ्गम्य हनुमान् कपिः
विचिनोति स्म विन्ध्यस्य गुहाश्च गहनानि च
सिंहशार्दूलजुष्टेषु शिलाश्च सरितस्तथा
विषमेषु नगेन्द्रस्य महाप्रस्रवणेषु च
आसेदुस्तस्य शैलस्य कोटिं दक्षिणपश्चिमाम्
तेषां तत्रैव वसतां स कालो व्यत्यवर्तत
स हि देशो दुरन्वेषो गुहागहनवान् महान्
तत्र वायुसुतः सर्वं विचिनोति स्म पर्वतम्
परस्परेण हनुमानन्योन्यस्याविदूरतः
गजो गवाक्षो गवयः शरभो गन्धमादनः
मैन्दश्च द्विविदश्चैव सुषेणो जम्बवान्नलः
गिरिजालावृतान्देशान् मार्गित्वा दक्षिणां दिशम्
विचिन्वन्तस्ततस्तत्र ददृशुर्विवृतं बिलम्
क्षुत्पिपासापरीताश्च श्रान्ताश्च सलिलार्थिनः
अवकीर्णं लतावृक्षैर्ददृशुस्ते महाबिलम्
ततः क्रौञ्चाश्च हंसाश्च सारसाश्चापि निष्क्रमन्
जलार्द्राश्चक्रवाकाश्च रक्ताङ्गाः पद्मरेणुभिः
ततस्तद्विलमासाद्य सुगन्धि दुरतिक्रमम्
विस्मयव्यग्रमनसो बभूवुर्वानरर्षभाः
सञ्जातपरिशङ्कास्ते तद्विलं प्लवगोत्तमाः
अभ्यपद्यन्नसंहृष्टास्तेजोवन्तो महाबलाः
नानासत्त्वसमाकीर्णं दैत्येन्द्रनिलयोपमम्
दुर्दर्शमतिघोरं च दुर्विगाहं च सर्वशः
ततः पर्वतकूटाभो हनुमान् पवनात्मजः
अब्रवीतद्वानरान् सर्वान् कान्तारवनकोविदः
गिरिजालावृतान् देशान्मार्गित्वा दक्षिणां दिशम्
वयं सर्वे परिश्रान्ता न च पश्याम मैथिलीम्
अस्माच्चापि बिलाद्धंसाः क्रौञ्चाश्च सह सारसैः
जलार्द्राश्चक्रवाकाश्च निष्पतन्ति स्म सर्वतः
नूनं सलिलवानत्र कूपो वा यदि वा ह्रदः
तथा चेमे बिलद्वारे स्निग्धास्तिष्ठन्ति पादपाः
इत्युक्त्वा तद्विलं सर्वे विविशुस्तिमिरावृतम्
अचन्द्रसूर्यं हरयो ददृशू रोमहर्षणम्
निशाम्य तस्मात्सिंहांश्च तांस्तांश्च मृगपक्षिणः
प्रविष्टा हरिशार्दूला बिलं तिमिरसंवृतम्
न तेषां सज्जते चक्षुर्न तेजो न पराक्रमः
वायोरिव गतिस्तेषां दृष्टिस्तमसि वर्तते
ते प्रविष्टास्तु वेगेन तद्बिलं कपिकुञ्जराः
प्रकाशमभिरामं च ददृशुर्देशमुत्तमम्
ततस्तस्मिन् बिले दुर्गे नानापादपसङ्कुले
अन्योन्यं सम्परष्वज्य जग्मुर्योजनमन्तरम्
ते नष्टसञ्ज्ञास्तृषिताः सम्भ्रान्ताः सलिलार्थिनः
परिपेतुर्बिले तस्मिन् कञ्चित्कालमतन्द्रिताः
ते कृशा दीनवदनाः परिश्रान्ताः प्लवङ्गमाः
आलोकं ददृशुर्वीरा निराशा जीविते तदा
ततस्तं देशमागम्य सौम्यं वितिमिरं वनम्
ददृशुः काञ्चनान् वृक्षान् दीप्तवैश्वानरप्रभान्
सालांस्तालांश्च पुन्नागान् ककुभान् वञ्जुलान् धवान्
चम्पकान् नागवृक्षांश्च कर्णिकारांश्च पुष्पितान्
स्तबकैः काञ्चनैश्चित्रै रक्तैः किसलयैस्तथा
आपीडैश्च लताभिश्च हेमाभरणभूषितान्
तरुणादित्यसङ्काशान् वैडूर्यकृतवेदिकान्
विभ्राजमानान् वपुषा पादपांश्च हिरण्मयान्
नीलवैडूर्यवर्णाश्च पद्मिनीः पतगावृताः
महद्भिः काञ्चनैः पद्मैर्वृता बालार्कसन्निभैः
जातरूपमयैर्मत्स्यैर्महद्भिश्च सकच्छपैः
नलिनीस्तत्र ददृशुः प्रसन्नसलिलावृताः
काञ्चनानि विमानानि राजतानि तथैव च
तपनीयगवाक्षाणि मुक्ताजालावृतानि च
हैमराजतभौमानि वैडूर्यमणिमन्ति च
ददृशुस्तत्र हरयो गुहमुख्यानि सर्वशः
पुष्पितान् फलिनो वृक्षान् प्रवालमणिसन्निभान्
काञ्चनभ्रमरांश्चैव मधूनि च समन्ततः
मणिकाञ्चनचित्राणि शयनान्यासनानि च
महार्हाणि च यानानि ददृशुस्ते समन्ततः
हैमराजतकांस्यानां भाजनानां च सञ्चयान्
अगरूणां च पानानि मधूनि रसवन्ति च
शुचीन्यभ्यवहार्याणि मूलानि च फलानि च
महार्हाणि च पानानि मधूनि रसवन्ति च
दिव्यानामम्बराणां च महार्हाणां च सञ्चयान्
कम्बलानां च चित्राणामजिनानां च सञ्चयान्
तत्र तत्र च विन्यस्तान् दीप्तान्वैश्वानरप्रभान्
ददृशुर्वानराः शुभ्रान् जातरूपस्य सञ्चयान्
तत्र तत्र विचिन्वन्तो बिले तस्मिन्महाबलाः
ददृशुर्वानराः शूराः स्त्रियं काञ्चिददूरतः
तां दृष्ट्वा भृशसन्त्रस्ताश्चीरकृष्णाजिनाम्बराम्
तापसीं नियताहारां ज्वलन्तीमिव तेजसा
विस्मिता हरयस्तत्र व्यवातिष्ठन्त सर्वशः
पप्रच्छ हनुमांस्तत्र काऽसि त्वं कस्य वा बिलम्
ततो हनूमान् गिरिसन्निकाशः कृताञ्जलिस्तामभिवाद्य वृद्धाम्
पप्रच्छ का त्वं भवनं बिलं च रत्नानि हेमानि वदस्व कस्य