भृशमाव्रजमानस्य तस्याधो वामलोचनम्
प्रास्फुरच्चास्खलद्रामो वेपथुश्चाप्यजायत्
उपालक्ष्य निमित्तानि सोऽशुभानि मुहुर्मुहुः
अपि क्षेमं नु सीताया इति वै व्याजहार च
त्वरमाणो जगामाथ सीतादर्शनलालसः
शून्यमावसथं दृष्ट्वा बभूवोद्विग्नमानसः
उद्भ्रमन्निव वेगेन विक्षिपन् रघुनन्दनः
तत्र तत्रोटजस्थानमभिवीक्ष्य समन्ततः
ददर्श पर्णशालां च रहितां सीतया तदा
श्रिया विरहितां ध्वस्तां हेमन्ते पद्मिनीमीव
रुदन्तमिव वृक्षैश्च म्लानपुष्पमृगद्विजम्
श्रिया विहीनं विध्वस्तं सन्त्यक्तवनदेवतम्
विप्रकीर्णाजिनकुशं विप्रविद्धबृसीकटम्
दृष्ट्वा शून्यं निजस्थानं विललाप पुनःपुनः
हृता मृता वा नष्टा वा भक्षिता वा भविष्यति
निलीनाप्यथवा भीरुरथवा वनमाश्रिता
गता विचेतुं पुष्पाणि फलान्यपि च वा पुनः
अथवा पद्मिनीं याता जलार्थं वा नदीं गता
यत्नान्मृगयमाणस्तु नाससाद वने प्रियाम्
शोकरक्तेक्षणः शोकादुन्मत्त इव लक्ष्यते
वृक्षाद्वृक्षं प्रधावन् स गिरेश्चाद्रिं नदान्नदीम्
बभूव विलपन् रामः शोकपङ्कार्णवाप्लुतः
अपि कच्चित्त्वया दृष्टा सा कदम्बप्रिया प्रिया
कदम्ब यदि जानीषे शंस सीतां शुभाननाम्
स्निग्धपल्लवसङ्काशा पीतकौशेयवासिनी
शंसस्व यदि वा दृष्टा बिल्व बिल्वोपमस्तनी
अथवाऽर्जुन शंस त्वं प्रियां तामर्जुनप्रियाम्
जनकस्य सुता भीरुर्यदि जीवति वा न वा
ककुभः ककुभोरूं तां व्यक्तं जानाति मैथिलीम्
यथा पल्लवपुष्पाढयो भाति ह्येष वनस्पतिः
भ्रमरैरुपगीतश्च यथा द्रुमवरो ह्यम्
एष व्यक्तं विजानाति तिलकस्तिलकप्रियाम्
अशोक शोकापनुद शोकोपहतचेतसम्
त्वन्नामानं कुरु क्षिप्रं प्रियासन्दर्शनेन माम्
यदि ताल त्वया दृष्टा पक्वतालफलस्तनी
कथयस्व वरारोहां कारुण्यं यदि ते मयि
यदि दृष्टा त्वया सीता जम्बु जम्बुफलोपमाम्
प्रियां यदि विजानीषे निःशङ्कं कथयस्व मे
अहो त्वं कर्णिकाराद्य सुपुष्पैः शोभसे भृशम्
कर्णिकारप्रिया साध्वी शंस दृष्टा प्रिया यदि
चूतनीपमहासालान् पनसान् कुरवान् धवान्
दाडिमानसनान् गत्वा दृष्ट्वा रामो महायशाः
मल्लिका माधवीश्चैव चम्पकान् केतकीस्तस्था
पृच्छन् रामो वने भ्रान्त उन्मत्त इव लक्ष्यते
अथवा मृगशावाक्षीं मृग जानासि मैथिलीम्
मृगविप्रेक्षणी कान्ता मृगीभिः सहिता भवेत्
गज सा गजनासोरूर्यदि दृष्टा त्वया भवेत्
तां मन्ये विदितां तुभ्यमाख्याहि वरवारण
शार्दूल यदि सा दृष्टा प्रिया चन्द्रनिभानना
मैथिली मम विस्रब्धं कथयस्व न ते भयम्
किं धावसि प्रिये दूरं दृष्टाऽसि कमलेक्षणे
वृक्षैराच्छाद्य चात्मानं किं मां न प्रतिभाषसे
तिष्ठ तिष्ठ वरारोहे न तेऽस्ति करुणा मयि
नात्यर्थं हास्यशीलाऽसि किमर्थं मामुपेक्षसे
पीतकौशेयकेनासि सूचिता वरवर्णिनि
धावन्त्यपि मया दृष्टा तिष्ठ यद्यस्ति सौहृदम्
नैव सा नूनमथवा हिंसिता चारुहासिनी
कृच्छ्रं प्राप्तं न मां नूनं यथोपेक्षितुमर्हति
व्यक्तं सा भक्षिता बाला राक्षसैः पिशिताशनैः
विभज्याङ्गानि सर्वाणि मया विरहिता प्रिया
नूनं तच्छुभदन्तोष्ठं सुनासं चारुकुण्डलम्
पूर्णचन्द्रमिव ग्रस्तं मुखं निष्प्रभतां गतम्
सा हि चम्पकवर्णाभा ग्रीवा ग्रैवेयशोभिता
कोमला विलपन्त्यास्तु कान्ताया भक्षिता शुभा
नूनं विक्षिप्यमाणौ तौ बाहू पल्लवकोमलौ
भक्षितौ वेपमानाग्रौ सहस्ताभरणाङ्गदौ
मया विरहिता बाला रक्षसां भक्षणाय वै
सार्थेनेव परित्यक्ता भक्षिता बहुबान्धवा
हा लक्ष्मण महाबाहो पश्यसि त्वं प्रियां क्वचित्
हा प्रिये क्व गता भद्रे हा सीतेति पुनःपुनः
क्वचिदुद्भ्रमते वेगात् क्वचिद्विभ्रमते बलात्
क्वचिन्मत्त इवाभाति कान्तान्वेषणतत्परः
स वनानि नदीः शैलान् गिरिप्रस्रवणानि च
काननानि च वेगेन भ्रमत्यपरिसंस्थितः
तथा स गत्वा विपुलं महद्वनं परीत्य सर्वं त्वथ मैथिलीं प्रति
अनिष्ठिताशः स चकार मार्गणे पुनः प्रियायाः परमं परिश्रमम्