तमल्पजीवितं गृध्रं स्फुरन्तं राक्षसाधिपः
ददर्श भूमौ पतितं समीपे राघवाश्रमात्
सा तु ताराधिपमुखी रावणेन समीक्ष्य तम्
गृध्रराजं विनिहतं विललाप सुदुःखिता
आलिङ्ग्य गृध्रं निहतं रावणेन बलीयसा
विललाप सुदुःखार्ता सीता शशिनिभानना
निमित्तं लक्षणज्ञानं शकुनिस्वरदर्शनम्
अवश्यं सुखदुःखेषु नराणां प्रतिदृश्यते
नूनं राम न जानासि महद्व्यसनमात्मनः
धावन्ति नूनं काकुत्स्थं मदर्थं मृगपक्षिणः
अयं हि पापचारेण मां त्रातुमभिसङ्गतः
शेते विनिहतो भूमौ ममाभाग्याद्विहङ्गमः
त्राहि मामद्य काकुत्स्थ लक्ष्मणेति वराङ्गना
सुसन्त्रस्ता समाक्रन्दच्छृण्वतां तु यथान्तिके
तां क्लिष्टमाल्याभरणां विलपन्तीमनाथवत्
अभ्यधावत वैदेहीं रावणो राक्षसाधिपः
तां लतामिव वेष्टन्तीमालिङ्गन्तीं महाद्रुमान्
मुञ्च मुञ्चेति बहुशः प्रवदन् राक्षसाधिपः
क्रोशन्तीं राम रामेति रामेण रहितां वने
जीवितान्ताय केशेषु जग्राहान्तकसन्निभः
प्रधर्षितायां सीतायां बभूव सचराचरम्
जगत्सर्वममर्यादं तमसाऽन्धेन संवृतम्
न वाति मारुतस्तत्र निष्प्रभोभूद्दिवाकरः
दष्ट्वा सीतां परामृष्टां दीनां दिव्येन चक्षुषा
कृतं कार्यमिति श्रीमान् व्याजहार पितामहः
दृषट्वा सीतां परामृष्टां दण्डकारण्यवासिनः
रावणस्य विनाशं च प्राप्तं बुध्वा यदृच्छया
स तु तां रामरामेति रुदन्तीं लक्ष्मणेति च
जगामादाय चाकाशं रावणो राक्षसेश्वरः
तप्ताभरणवर्णाङ्गी पीतकौशेयवासिनी
रराज राजपुत्री तु विद्युत्सौदामिनी यथा
उद्धूतेन च वस्त्रेण तस्याः पीतेन रावणः
अधिकं प्रतिबभ्राज गिरिर्दीप्त इवाग्नीना
तस्याः परमकल्याण्यास्ताम्राणि सुरभीणि च
पद्मपत्त्राणि वैदेह्या अभ्यकीर्यन्त रावणम्
तस्याः कौशेयमुद्धूतमाकाशे कनकप्रभम्
बभौ चादित्यरागेण ताम्रमभ्रमिवातपे
तस्यास्तत्सुनसं वक्रमाकाशे रावणाङ्कगम्
न रराज विना रामं विनालमिव पङ्कजम्
बभूव जलदं नीलं भित्त्वा चन्द्र इवोदितः
सिललाटं सुकेशान्तं पद्मगर्भाभमव्रणम्
शुक्लैः सुविमलैर्दन्तैः प्रभावद्भिरलङ्कृतम्
तस्यास्तद्विमलं वक्रमाकाशे रावणाङ्कगम्
रुदितं व्यपमृष्टास्त्रं चन्द्रवत्प्रियदर्शनम्
सुनासं चारुताम्रोष्ठमाकाशे हाटकप्रभम्
राक्षसेन समाधूतं तस्यास्तद्वदनं शुभम्
शुशुभे न विना रामं दिवा चन्द्र इवोदितः
सा हेमवर्णा नीलाङ्गं मैथिली राक्षसाधिपम्
शुशुभे काञ्चनी काञ्ची नीलं मणिमिवाश्रिता
सा पद्मगौरी हेमाभा रावणं जनकात्मजा
विद्युद्घनमिवाविश्य शुशुभे तप्तभूषणा
तरुप्रवालरक्ता सा नीलाङ्गं राक्षसेश्वरम्
प्राशोभयत वैदेही गजं कक्ष्येव काञ्चनी
तस्या भूषणघोषेण वैदेह्या राक्षसाधिपः
बभौ सचपलो नीलः सघोष इव तोयदः
उत्तमाङ्गाच्च्युता तस्याः पुष्पवृष्टिः समन्ततः
सीताया ह्रियमाणायाः पपात धरणीतले
सा तु रावणवेगेन पुष्पवृष्टिः समन्ततः
समाधूता दशग्रीवं पुनरेवाभ्यवर्तत
अभ्यवर्तत पुष्पाणां धारा वैश्रवणानुजम्
नक्षत्रमाला विमला मेरुं नगमिवोमन्नम्
चरणान्नूपुरं भ्रष्टं वैदेह्या रत्नभूषितम्
विद्युन्मण्डलसङ्काशं पपात मधुरस्वनम्
तां महोल्कामिवाकाशे दीप्यमानां स्वतेजसा
जहाराकाशमाविश्य सीतां वैश्रवणानुजः
तस्यास्तान्यग्निवर्णानि भूषणानि महीतले
सघोषाण्यवकीर्यन्त क्षीणास्तारा इवाम्बरात्
तस्याः स्तनान्तराद् भ्रष्टो हारस्ताराधिपद्युतिः
वैहेह्या निपतन् भाति गङ्गेव गगनाच्च्युता
उत्पन्नवाताभिहता नानाद्विजगणायुताः
मा भैरिति विधूताग्रा व्याजह्रुरिव पादपाः
नलिन्यो ध्वस्तकमलास्त्रस्तमीनजलेचराः
सखीमिव गतोच्छ्वासामन्वशोचन्त मैथिलीम्
समन्तादभिसम्पत्य सिंहव्याघ्रमृगद्विजाः
अन्वधावंस्तदा रोषोत्सीतां छायनुगामिनः
जलप्रपातास्रमुखाः शृङ्गैरुच्छ्रितबाहवः
सीतायां ह्रियमाणायां विक्रोशन्तीव पर्वताः
ह्रियमाणां तु वैदेहीं दृष्ट्वा दीनो दिवाकरः
प्रतिध्वस्तप्रभः श्रीमानासीत् पाण्डरमण्डलः
यत्र रामस्य वैदेहीं भार्यां हरति रावणः
इति सर्वाणि भूतानि गणशः पर्यदेवयन्
वित्रस्तका दीनमुखा रुरुदुर्मृगपोतकाः
उद्वीक्ष्योद्वीक्ष्य नयनैरास्रपाताविलेक्षणाः
सुप्रवेपितगात्राश्च बभूवुर्वनदेवताः
विक्रोशन्तीं दृढं सीतां दृष्ट्वा दुःखं तथा गताम्
तां तु लक्ष्मण रामेति क्रोशन्तीं मधुरस्वरम्
अवेक्षमाणां बहुशो वैदेहीं धरणीतलम्
स तामाकुलकेशान्तां विप्रमृष्टविशेषकाम्
जहारात्मविनाशाय दशग्रीवो मनस्विनीम्
ततस्तु सा चारुदती शुचिस्मिता विनाकृता बन्धुजनेन मैथिली
अपश्यती राघवलक्ष्मणावुभौ विवर्णवक्त्रा भयभारपीडिता