वसतस्तस्य तु सुखं राघवस्य महात्मनः
शरद्व्यपाये हेमन्त ऋतुरिष्टः प्रवर्तते
स कदाचित्प्रभातायां शर्वर्यां रघुनन्दनः
प्रययावभिषेकार्थं रम्यां गोदावरीं नदीम्
प्रह्वः कलशहस्तस्तं सीतया सह वीर्यवान्
पृष्ठतोऽनुव्रजन् भ्राता सौमित्रिरिदमब्रवीत्
अयं स कालः सम्प्राप्तः प्रियो यस्ते प्रियंवद
अलङ्कृत इवाभाति येन संवत्सरः शुभः
नीहारपरुषो लोकः पृथिवी सस्यशालिनी
जलान्यनुपभोग्यानि सुभगो हव्यवाहनः
नवाग्रयणपूजाभिरभ्यर्च्य पितृदेवताः
कृताग्रयणकाः काले सन्तो विगतकल्मषाः
प्राज्यकामा जनपदाः सम्पन्नतरगोरसाः
विचरन्ति महीपाला यात्रास्था विजिगीषवः
सेवमाने दृढं सूर्ये दिशमन्तकसेविताम्
विहीनतिलकेव स्त्री नोत्तरा दिक्र प्रकाशते
प्रकृत्या हिमकोशाढ्यो दूरसूर्यश्च साम्प्रतम्
यथार्थनामा सुव्यक्तं हिमवान् हिमवान् गिरिः
अत्यन्तसुखसञ्चारा मध्याह्ने स्पर्शतः सुखाः
दिवसाः सुभगादित्याश्छायासलिलदुर्भगाः
मृदुसूर्याः सनीहाराः पटुशीताः समारूताः
शून्यारण्या हिमध्वस्ता दिवसा भान्ति साम्प्रतम्
निवृत्ताकाशशयनाः पुष्यनीता हिमारूणाः
शीता वृद्धतरायामास्त्रियामा यान्ति साम्प्रतम्
रविसङ्क्रान्तसौभाग्यस्तुषारारुणमण्डलः
निःश्वासान्ध इवादर्शश्चन्द्रमा न प्रकाशते
ज्योत्स्नी तुषारमलिना पौर्णमास्यां न राजते
सीतेव चातपश्यामा लक्ष्यते न तु शोभते
प्रकृत्या शीतलस्पर्शो हिमविद्धश्च साम्प्रतम्
प्रवाति पश्चिमो वायुः काले द्विगुणशीतलः
बाष्पच्छन्नान्यरण्यानि यवगोधूमवन्ति च
शोभन्तेऽभ्युदिते सूर्ये नदद्भिः क्रौञ्चसारसैः
खर्जूरपुष्पाकृतिभिः शिरोभिः पूर्णतण्डुलैः
शोभन्ते किञ्चिदानम्राः शालयः कनकप्रभाः
मयूखैरुपसर्पद्भिर्हिमनीहारसंवृतैः
दूरमभ्युदितः सूर्यः शशाङ्क इव लक्ष्यते
अग्राह्यवीर्यः पूर्वाह्णे मध्यह्ने स्पर्शतः सुखः
संरक्तः किञ्चिदापाण्डुरातपः शोभते क्षितौ
अवश्यायनिपातेन किञ्चित्प्रक्लिन्नशाद्वला
वनानां शोभते भूमिर्निविष्टतरुणातपा
स्पृशंस्तु विपुलं शीतमुदकं द्विरदः सुखम्
अत्यन्ततृषितो वन्यः प्रतिसंहरते करम्
एते हि समुपासीना विहगा जलचारिणः
न विगाहन्ति सलिलमप्रगल्भा इवाहवम्
अवश्यायतमोनद्धा नीहारतमसावृताः
प्रसुप्ता इव लक्ष्यन्ते विपुष्पा वनराजयः
बाष्पसञ्छन्नसलिला रुतविज्ञेयसारसाः
हिमार्द्रवालुकैस्तीरैः सरितो भान्ति साम्प्रतम्
तुषारपतनाच्चैव मृदुत्वाद्भास्करस्य च
शैत्यादगाग्रस्थमपि प्रायेण रसवज्जलम्
जराजर्झरितैः पद्मैः शूर्णकेसरकर्णिकैः
नालशेषैर्हिमध्वस्तैर्न भान्ति कमलाकराः
अस्मिंस्तु पुरुषव्याघ्रः काले दुःखसमन्वितः
तपश्चरति धर्मात्मा त्वद्भक्त्या भरतः पुरे
त्यक्त्वा राज्यं च मानं च भोगांश्च विविधान् बहून्
तपस्वी नियताहारः शेते शीते महीतले
सोऽपि वेलामिमां नूनमभिषेकार्थमुद्यतः
वृतः प्रकृतिभिर्नित्यं प्रयाति सरयूनदीम्
अत्यन्तसुखसंवृद्धः सुकुमारः सुखोचितः
कथं न्वपररात्रेषु सरयूमवगाहते
पद्मपत्त्रेक्षणो वीरः शयामो निरुदरो महान्
धर्मज्ञः सत्यवादी च ह्रीनिषेधो जितेन्द्रियः
प्रियाभिभाषी मधुरो दीर्घबाहुररिन्दमः
सन्त्यज्य विविधान् भोगानार्यं सर्वात्मना श्रितः
जितः स्वर्गस्तव भ्रात्रा भरतेन महात्मना
वनस्थमपि तापस्ये यस्त्वामनुविधीयते
न पित्र्यमनुवर्तन्ते मातृकं द्विपदा इति
ख्यातो लोकप्रवादोऽयं भरतेनान्यथा कृतः
भर्ता दशरथो यस्याः साधुश्च भरतः सुतः
कथं नु साम्बा कैकेयी तादृशी क्रूरशीलिनी
इत्येवं लक्ष्मणे वाक्यं स्नेहाद् ब्रुवति धार्मिके
परिवादं जनन्यास्तमसहन् राघवोऽब्रवीत्
न तेऽम्बा मध्यमा तात गर्हितव्या कथञ्चन
तामेवेक्ष्वाकुनाथस्य भरतस्य कथां कुरु
निश्चितापि हि मे बुद्धिर्वनवासे दृढब्रता
भरतस्नेहसन्तप्ता बालिशीक्रियते पुनः
संस्मराम्यस्य वाक्यानि प्रियाणि मधुराणि च
हृद्यान्यमृतकल्पानि मनः प्रह्लादनानि च
कदान्वहं समेष्यामि भरतेन महात्मना
शत्रुघ्नेन च वीरेण त्वाया च रघुनन्दन
इत्येवं विलपंस्तत्र प्राप्य गोदावरीं नदीम्
चक्रेऽभिषेकं काकुत्स्थः सानुजः सह सीतया
तर्पयित्वाथ सलिलैस्ते पितॄन् दैवतानि च
स्तुवन्ति स्मोदितं सूर्यं देवताश्च समाहिताः
कृताभिषेकः स रराज रामः सीताद्वितीयः सह लक्ष्मणेन
कृताभिषेको गिरिराजपुत्र्या रुद्रः सनन्दी भगवानिवेशः