ततः पञ्चवटीं गत्वा नानाव्यालमृगायुताम्
उवाच भ्रातरं रामः सौमित्रिं दीप्ततेजसम्
आगताः स्म यथोद्दिष्टममुं देशं महर्षिणा
अयं पञ्चवटीदेशः सौम्य पुष्पितपादपः
सर्वतश्चार्यतां दृष्टिः कानने निपुणो ह्यसि
आश्रमः कतरस्मिन्नो देशे भवति सम्मतः
रमते यत्र वैदेही त्वमहं चैव लक्ष्मण
तादृशो दृश्यातां देशः सन्निकृष्टजलाशयः
वनरामण्यकं यत्र स्थलरामण्यकं तथा
सन्निकृष्टं च यत्र स्यात् समित्पुष्पकुशोदकम्
एवमुक्तस्तु रामेण लक्ष्मणः संयताञ्जलिः
सीतासमक्षं काकुत्स्थमिदं वचनमब्रवीत्
परवानस्मि काकुस्थ त्वयि वर्षशतं स्थिते
स्वयं तु रुचिरे देशे क्रियातामिति मां वद
सुप्रीतस्तेन वाक्येन लक्ष्मणस्य महात्मनः
विमृशन् रोचयामास देशं सर्वगुणान्वितम्
स तं रुचिरमाक्रम्य देशमाश्रमकर्मणि
हस्तौ गृहीत्वा हस्तेन रामः सौमित्रिमब्रवीत्
अयं देशः समः श्रीमान् पुष्पितैस्तरुभिर्वृतः
इहाश्रमपदं सौम्य यथावत्कर्तुमर्हसि
इयमादित्यसङ्काशैः पद्मैः सुरभिगन्धिभिः
अदूरे दृश्यते रम्या पद्मिनी पद्मशोभिता
इयं गोदावरी रम्या पुष्पितैस्तरुभिर्वृता
हंसकारण्डवाकीर्णा चक्रवाकोपशोभिता
नातिदूरेण चासन्ने मृगयूथनिपीडिताः
मयूरनादिता रम्याः प्रांशवो बहुकन्दराः
दृश्यन्ते गिरयः सौम्य फुल्लैस्तरुभिरावृताः
सौवर्णै राजतैस्ताम्रैर्देशे देशे च धातुभिः
गवाक्षिता इवाभान्ति गजाः परमभक्तिभिः
सालैस्तालैस्तमालैश्च खर्जूरपनसाम्रकैः
निवारैस्तिमिशैश्चैव पुन्नागैश्चोपशोभिताः
चूतैरशोकैस्तिलकैश्चम्पकैः केतकैरपि
पुष्पगुल्मलतोपेतैस्तैस्तैस्तरुभिरावृताः
चन्दनैः स्पन्दनैर्नीपैः पर्णासैर्लिकुचैरपि
धवाश्वकर्णखदिरैः शमीकिंशुकपाटलैः
इदं पुण्यमिदं मेध्यमिदं बहुमृगद्विजम्
इह वत्स्यामि सौमित्रे सार्धमेतेन पक्षिणा
एवमुक्तस्तु रामेण लक्ष्मणः परवीरहा
अचिरेणाश्रमं भ्रातुश्चकार सुमहाबलः
पर्णशालां सुविपुलां तत्र सङ्खातमृत्तिकाम्
सुस्तम्भां मस्करैर्दीर्घैः कृतवंशां सुशोभनाम्
शमीशाखाभिरास्तीर्य दृढपाशावपाशिताम्
कुशकाशशरैः पर्णैः सुपरिच्छादितां तथा
समीकृततलां रम्यां चकार लघुविक्रमः
निवासं राघवस्यार्थे प्रेक्षणीयमनुत्तमम्
स गत्वा लक्ष्मणः श्रीमान् नदीं गोदावरीं तदा
स्नात्वा पद्मानि चादाय सफलः पुनरागतः
ततः पुष्पबलिं कृत्वा शान्तिं च स यथाविधि
दर्शयामास रामाय तदाश्रमपदं कृतम्
स तं दृष्ट्वा कृतं सौम्यमाश्रमं सह सीतया
राघवः पर्णशालायां हर्षमाहारयद्भृशम्
सुसंहृष्टः परिष्वज्य बाहुभ्यां लक्ष्मणं तदा
अतिस्निग्धं च गाढं च वचनं चेदमब्रवीत्
प्रीतोऽस्मि ते महत्कर्म त्वया कृतमिदं प्रभो
प्रदेयो यन्निमित्तं ते परिष्वङ्गो मया कृतः
भावज्ञेन कृतज्ञेन धर्मज्ञेन च लक्ष्मण
त्वाया पुत्रेण धर्मात्मा न संवृत्तः पिता मम
एवं लक्ष्मणमुक्त्वा तु राघवो लक्ष्मिवर्धनः
तस्मिन् देशे बहुफले न्यवसत् सुसुखं वशी
कञ्चित् कालं स धर्मात्मा सीतया लक्ष्मणेन च
अन्वास्यमानो न्यवसत् स्वर्गलोके यथामरः