तस्मिंस्तु पुरुषव्याघ्रे विनिर्याते कृताञ्जलौ
आर्तशब्दोऽथ सञ्जज्ञे स्त्रीणामन्तःपुरे महान्
अनाथस्य जनस्यास्य दुर्बलस्य तपस्विनः
यो गतिः शरणं चासीत् स नाथः क्वनु गच्छति
न क्रुद्ध्यत्यभिशप्तोपि क्रोधनीयानि वर्जयन्
क्रुद्धान् प्रसादयन् सर्वान् समदुःखः क्वचिद्गतः
कौसल्यायां महातेजा यथा मातरि वर्तते
तथा यो वर्त्ततेऽस्मासु महात्मा क्वनु गच्छति
कैकेय्या क्लिश्यमानेन राज्ञा सञ्चोदितो वनम्
परित्राता जनस्यास्य जगतः क्वनु गच्छति
अहो निश्चेतनो राजा जीवलोकस्य सम्प्रियम्
धर्म्यं सत्यव्रतं रामं वनवासे प्रवत्स्यति
इति सर्वा महिष्यस्ता विवत्सा इव धेनवः
रुरुदुश्चैव दुःखार्त्ताः सस्वरं च विचुक्रुशुः
स तमन्तःपुरे घोरमार्तशब्दं महीपतिः
पुत्रशोकाभिसन्तप्तः श्रुत्वा चासीत् सुदुःखितः
नाग्निहोत्राण्यहूयन्त नापचन् गृहमेधिनः
अकुर्वन्नप्रजाः कार्यं सूर्यश्चान्तरधीयत
व्यसृजन् कवलान्नागा गावो वत्सान्न पाययन्
पुत्रं प्रथमजं लब्ध्वा जननीनाभ्यनन्दत
त्रिशङ्कुर्लोहिताङ्गश्च बृहस्पतिबुधावपि
दारुणाः सोममभ्येत्य ग्रहाः सर्वे व्यवस्थिताः
नक्षत्राणि गतार्चीषि ग्रहाश्च गततेजसः
विशाखास्तु सधूमाश्च नभसि प्रचकाशिरे
कालिकानिलवेगेन महोदधिरिवोत्थितः
रामे वनं प्रव्रजिते नगरं प्रचचाल तत्
दिशः पर्याकुलाः सर्वास्तिमिरेणेव संवृताः
न ग्रहो नापि नक्षत्रं प्रचकाशे न किञ्चन
अकस्मान्नागरः सर्वो जनो दैन्यमुपागमत्
आहारे वा विहारे वा न कश्चिदकरोन्मनः
शोकपर्यायसन्तप्तः सततं दीर्घमुच्छ्वसन्
अयोध्यायां जनः सर्वः शुशोच जगतीपतिम्
बाष्पपर्याकुलमुखो राजमार्गगतो जनः
न हृष्टो लक्ष्यते कश्चित्सर्वः शोकपरायणः
न वाति पवनः शीतो न शशी सौम्यदर्शनः
न सूर्यस्तपते लोकं सर्वं पर्याकुलं जगत्
अनर्थिनः सुताः स्त्रीणां भर्त्तारो भ्रातरस्तथा
सर्वे सर्वं परित्यज्य राममेवान्वचिन्तयन्
ये तु रामस्य सुहृदः सर्वे ते मूढचेतसः
शोकभारेण चाक्रान्ताः शयनं न जहुस्तदा
ततस्त्वयोध्या रहिता महात्मना पुरन्दरेणेव मही सपर्वता
चचाल घोरं भयशोकपीडिता सनागयोधाश्वगणा ननाद च