अथ हैमवतीं राम दिशं त्यक्त्वा महामुनिः
पूर्वां दिशमनुप्राप्य तपस्तेपे सुदारुणम्
मौनं वर्षसहस्रस्य कृत्वा व्रतमनुत्तमम्
चकाराप्रतिमं राम तपः परमदुष्करम्
पूर्णे वर्षसहस्रे तु काष्ठभूतं महामुनिम्
विघ्नैर्बहुभि राधूतं क्रोधो नान्तरमाविशत्
स कृत्वा निश्चयं राम तप आतिष्ठदव्ययम्
भोक्तुमारब्धवानन्नं तस्मिन् काले रघूत्तम
इन्द्रो द्विजातिर्भूत्वा तं सिद्धमन्नमयाचत
निःशेषितेऽन्ने भगवानभुक्त्वैव महातपाः
न किञ्चिदवदद्विप्रं मौनव्रतमुपस्थितः
अथ वर्षसहस्रं वै नोच्छ्वसन् मुनिपुङ्गवः
तस्यानुच्छ्वसमानस्य मूर्ध्नि धूमो व्यजायत
त्रैलोक्यं येन सम्भ्रान्तमादीपितमिवाभवत्
मोहितास्तेजसा तस्य तपसा मन्दरश्मयः
कश्मलोपहताः सर्वे पितामहमथाब्रुवन्
लोभितः क्रोधितश्चैव तपसा चाभिवर्द्धते
न ह्यस्य वृजिनं किञ्चिद्दृश्यते सूक्ष्ममप्यथ
न दीयते यदि त्वस्य मनसा यदभीप्सितम्
विनाशयति त्रैलोक्यं तपसा सचराचरम्
व्याकुलाश्च दिशः सर्वा न च किञ्चित्प्रकाशते
सागराः क्षुभिताः सर्वे विशीर्यन्ते च पर्वताः
प्रकम्पते च पृथिवी वायुर्वाति भृशाकुलः
ब्रह्मन्न प्रतिजानीमो नास्तिको जायते जनः
सम्मूढमिव त्रैलोक्यं सम्प्रक्षुभितमानसम्
भास्करो निष्प्रभश्चैव महर्षेस्तस्य तेजसा
बुद्धिं न कुरुते यावन्नाशेदेव महामुनिः
तावत्प्रसाद्यो भगवानग्निरूपो महाद्युतिः
कालाग्निना यथा पूर्वं त्रैलाक्यं दह्यतेऽखिलम्
देवराज्यं चिकीर्षेत दीयतामस्य यन्मतम्
विश्वामित्रं महात्मानं वाक्यं मधुरमब्रुवन्
ब्रह्मर्षे स्वागतं तेऽस्तु तपसा स्म सुतोषिताः
दीर्घमायुश्च ते ब्रह्मन् ददामि समरुद्गणः
स्वस्ति प्राप्नुहि भद्रं ते गच्छ सौम्य यथासुखम्
पितामहवचः श्रुत्वा सर्वेषां च दिवौकसाम्
कृत्वा प्रणामं मुदितो व्याजहार महामुनिः
ब्राह्मण्यं यदि मे प्राप्तं दीर्घमायुस्तथैव च
ओङ्कारश्च वषट्कारो वेदाश्च वरयन्तु माम्
ब्रह्मपुत्रो वसिष्ठो मामेवं वदतु देवताः
यद्ययं परमः कामः कृतो यान्तु सुरर्षभाः
ततः प्रसादितो देवैर्वसिष्ठो जपतां वरः
सख्यं चकार ब्रह्मर्षिरेवमस्त्विति चाब्रवीत्
ब्रह्मर्षिस्त्वं न सन्देहः सर्वं सम्पत्स्यते तव
इत्युक्त्वा देवताश्चापि सर्वा जग्मुर्यथागतम्
पूजयामास ब्रह्मर्षिम् वसिष्ठम् जपताम् वरम्
कृत कामो महीम् सर्वाम् चचार तपसि स्थितः
एवम् तु अनेन ब्राह्मण्यम् प्राप्तम् राम महात्मना
एष राम मुनिश्रेष्ठ एष विग्रहवांस्तपः
एष धर्मपरो नित्यं वीर्यस्यैष परायणम्
एवमुक्त्वा महातेजा विरराम द्विजोत्तमः
शतानन्दवचः श्रुत्वा रामलक्ष्मणसन्निधौ
जनकः प्राञ्जलिर्वाक्यमुवाच कुशिकात्मजम्
धन्योऽस्म्यनुगृहीतोऽस्मि यस्य मे मुनिपुङ्गव
यज्ञं काकुत्स्थसहितः प्राप्तवानसि धार्मिक
पावितोऽहं त्वया ब्रह्मन् दर्शनेन महामुने
गुणा बहुविधाः प्राप्तास्तव सन्दर्शनान्मया
विस्तरेण च ते ब्रह्मन् कीर्त्यमानं महत्तपः
श्रुतं मया महातेजो रामेण च महात्मना
सदस्यैः प्राप्य च सदः श्रुतास्ते बहवो गुणाः
अप्रमेयं तपस्तुभ्यमप्रमेयं च ते बलम्
अप्रमेया गुणाश्चैव नित्यं ते कुशिकात्मज
तृप्तिराश्चर्यभूतानां कथानां नास्ति मे विभो
कर्मकालो मुनिश्रेष्ठ लम्बते रविमण्डलम्
श्वःप्रभाते महातेजो द्रष्टुमर्हसि मां पुनः
स्वागतं तपतां श्रेष्ठ मामनुज्ञातुमर्हसि
एवमुक्तो मुनिवरः प्रशस्य पुरुषर्षभम्
विससर्जाशु जनकं प्रीतं प्रीतमनास्तदा
एवमुक्त्वा मुनिश्रेष्ठं वैदेहो मिथिलाधिपः
प्रदक्षिणं चकाराशु सोपाध्यायः सबान्धवः
विश्वामित्रोऽपि धर्मात्मा सरामः सहलक्ष्मणः
स्ववाटमभिचक्राम पूज्यमानो महर्षिभिः